Dementieel syndroom

Dementie is een ernstige en uiteindelijk fatale aandoening die berust op een voortschrijdende achteruitgang van het functioneren van de hersenen (Nederlandse Gezondheidsraad, 2002).
Anders gezegd: dementie is een hersenaandoening waarin het gehele geestelijke functioneren steeds verder achteruit gaat, zodat het normale zelfstandig leven uiteindelijk niet meer mogelijk is.

Het is een syndroom, dat wil zeggen: een verzameling van symptomen die zich tegelijkertijd voordoen en verschillende oorzaken kunnen hebben.

Deze symptomen zijn:

1. Geheugenstoornissen (verminderd vermogen om nieuwe informatie in zich op te nemen of eerder ontvangen informatie te herinneren)

EN:
2. Eén of meer van de volgende cognitieve stoornissen:
• Afasie (taalstoornis)
• Apraxie (verminderd vermogen om motorische activiteiten uit te voeren ondanks intacte motorische functie)
• Agnosie (stoornissen in het herkennen of identificeren van voorwerpen, ondanks een intacte zintuiglijke waarneming)
• Stoornis van de uitvoerende functies (d.w.z. plannen maken, organiseren, volgorde aanbrengen, abstract denken)

EN:
3. De stoornissen veroorzaken elk een duidelijke beperking in het sociaal of beroepsmatig functioneren en betekenen een significante beperking ten opzichte van het vroegere niveau.

EN:
4. De stoornissen komen niet uitsluitend voor tijdens het beloop van een acute verwardheid (=delirium).
(Bron: Diagnostic and Statistical Manual (DSM IV), American Psychiatric Association, 1994)

Enkel een minder goed functionerend geheugen is dus niet voldoende om te spreken van dementie. Aan al de voorgaande 4 criteria moet worden voldaan vooraleer men kan spreken van dementie.

Symptomen die ook vaak voorkomen bij dementie zijn onder andere stemmingswisselingen, woede, agressie, angst, apathie, achterdocht, verzamelwoede,…

De diagnose dementie stellen is vaak niet eenvoudig: het is werk voor huisartsen, geriaters, neurologen en psychiaters. Het is belangrijk dat de diagnosestelling correct gebeurt. Klachten over geheugen en cognitief functioneren rechtvaardigen een zorgvuldig diagnostisch onderzoek van de patiënt (Nederlandse Gezondheidsraad, 2002).

Ten onrechte beschouwd worden als dementerend, heeft nadelige effecten, maar dementie die over het hoofd wordt gezien eveneens. De diagnosestelling dementie houdt immers mogelijkheden in om afspraken te maken voor de toekomst, een verwerkingsproces op gang te brengen, het verdere leven te plannen en een gepaste medische, medicamenteuze en psychosociale ondersteuning op te starten.


Oorzaken van dementie.

Dementie is niet één bepaalde ziekte met één bepaalde oorzaak. Het kan best vergeleken worden met een paraplu waaronder tientallen aandoeningen thuishoren. In een deel van de gevallen kan slechts na verloop van tijd of na het overlijden van de betrokkene met 100 % zekerheid de oorzaak van de dementie worden vastgelegd.

Alzheimer dementie.

De ziekte van Alzheimer is de meest voorkomende (60 à 70 % van de gevallen), oorzaak van dementie (Cummings, J. L., 2003).
Ze wordt gekenmerkt door een sluipend begin en een langzame steeds erger wordende achteruitgang van de cognitieve functies (Jonker, C. et al.(reds), 2001). Vaak treft men op microscopisch niveau in de hersenen plaques (abnormale verharde eiwitophopingen buiten de hersencellen) en tangles (kluwens in de hersencellen) aan.

Vasculaire dementie
In 15 à 30 % van de gevallen van dementie is er sprake van een vasculaire oorzaak (Cummings, J. L., 2003). Hierbij vindt men afwijkingen in de bloedvaten van de hersenen. Het kan gaan om veel kleine herseninfarcten (verstopping van bloedvat(en)), een enkel herseninfarct of een hersenbloeding (scheurend bloedvat). In tegenstelling tot Alzheimer dementie begint de dementie plotser en is er een eerder sprongsgewijze achteruitgang. De symptomen zijn vaak afhankelijk van de plaats in de hersenen waar het herseninfarct of – bloeding heeft plaatsgevonden.

Mengvormen van Alzheimer dementie en vasculaire dementie.
Regelmatig treft men bij één persoon zowel kenmerken van Alzheimer dementie als vasculaire dementie aan.

Andere oorzaken
Alzheimer dementie en vasculaire dementie zijn de meest voorkomende oorzaken van dementie. Af en toe komen de volgende andere oorzaken voor:
• frontotemporale dementie e.g. Ziekte van Pick (kijk ook eens hier);
• Lewy-Body dementie;
• Dementie ten gevolge van de ziekte van Huntington;
• Dementie ten gevolge van de ziekte van Parkinson.

In totaal zijn er echter een 60-tal oorzaken van dementie.